'>

Σάββατο 25 Αυγούστου 2012

Στο καλό ιστορικό μυθιστόρημα ..


Η δυσκολία σε ένα μυθιστόρημα που χαρακτηρίζεται ‘ιστορικό’, δεν έγκειται μόνο στην εγκυρότητα και ακρίβεια των πληροφοριών, την πιστή αποτύπωση της εποχής που αναφέρεται ή ακόμα στη σωστή, χρονικά, τοποθέτηση των γεγονότων. Χαρακτηρίζεται από μια ιδιαιτερότητα που εναπόκειται στο μέρος του γραπτού που θα αποτελέσει το μύθο. Δίχως αυτόν, μια ακριβής και λεπτομερειακή αναφορά στο παρελθόν, μπορεί να χαρακτηρίζεται βιβλίο ιστορίας, έρευνα ή ακόμη βιογραφία εάν επικεντρώνεται σε πρόσωπο, όχι όμως μυθιστόρημα.
           Όσα κι αν είναι τα στοιχεία που παρατίθενται, όσο ενδελεχής κι αν υπήρξε η έρευνα του μυθιστοριογράφου, αλλά και ακριβής η ιστορική πτυχή που φωτίζεται, έχει καλυφθεί το  μισό σκέλος της προσπάθειας: Γεγονότα, συνέπειες αποφάσεων, χρονολογίες, πρωταγωνιστές, παρασκήνιο, τοπωνύμια, πτυχές που φωτίζονται κατά την έρευνα, αποτελούν το ένα μόνο τμήμα του μυθιστορήματος.
Ο μύθος, που είναι το άλλο, ισορροπεί με το βάρος των υπολοίπων, καθώς η παρουσία του αποτελεί εξίσου ισχυρό θέλγητρο για τον αναγνώστη του είδους. Σε αυτό το σημείο ακριβώς, ο πήχυς της δυσκολίας αλλάζει θέση στους στυλοβάτες, αφού το λεπτότερο όριο της γραφής ιστορικών μυθιστορημάτων, είναι αυτή η εναρμόνιση του φανταστικού με το υλικό και τα αποτελέσματα της έρευνας. Οι ισορροπίες εδώ είναι  ευαίσθητες, δημιουργώντας διαδοχικά διλήμματα για το μυθιστοριογράφο: τα ιστορικά γεγονότα θα τοποθετηθούν αυτούσια μέσα στο μύθο ή θα ‘τροποποιηθούν’ για χάρη των πρωταγωνιστών στις σελίδες; 
Η μυθοπλασία θα ακολουθεί τη χρονική σειρά των γεγονότων ή θα κινείται ανεξάρτητα από αυτήν; 
Τυχόν αποκλίσεις από τα πραγματικά γεγονότα, θα πρέπει να πραγματωθούν μέσα σε αποδεκτά πλαίσια ή τότε μπορεί να αποτελέσουν απωθητικές ‘αλλοιώσεις’;
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η τέχνη του μυθιστοριογράφου λειτουργεί συχνά σε βάρος της ‘ιστορικής πιστότητας’ διατύπωσε εύστοχα στο παρελθόν ο γάλλος συγγραφέας A.Gide, όμως μέχρι ποιο βαθμό είναι επιτρεπτό τούτο;
          Αρχικά, τα πραγματικά γεγονότα μπορεί να παρατίθενται με ορθότητα και σε συμφωνία με την εγκυρότητα των πηγών, εφόσον διατυπώνονται ως ένα πλαίσιο του παρελθόντος στο οποίο θα κινηθεί η φαντασία. Και τούτο, εξαρτάται πρωτίστως από την κρίση του συγγράφοντος.
Η χρονική τους σειρά, μπορεί επίσης να βαδίζει παράλληλα με το μύθο, όπως μπορεί ακόμη να μην τον ακολουθεί, αν η επιθυμητή για το συγγραφέα ροή, κάνει αυτή την ταύτιση αδύνατη.
Σε ότι αφορά τυχόν ‘στρεβλώσεις’ της ιστορικής ορθότητας για χάρη του μύθου, η απάντηση απαιτεί τη μεγαλύτερη προσοχή. Σε ένα πραγματικά πετυχημένο, ιστορικό μυθιστόρημα, ο δημιουργός του θα πρέπει να κατορθώσει το εξής επιχείρημα:  να μας πείσει για το έγκυρο και το ακριβές όσων διοχέτευσε στο κείμενο, στο επίπεδο εκείνο που να μπορεί τόσο ένας απλός αναγνώστης όσο και ένας ιστορικός, να του δικαιολογήσει σκόπιμες ‘αποκλίσεις’ από την αλήθεια.
Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ίσως η εντονότερη αύρα γοητείας τέτοιων βιβλίων: να μας μεταφέρουν με φωτισμένη ρότα στο πέλαγος του παρελθόντος, αλλά και με παρεμβάσεις  τέτοιες που να αποδεικνύονται ευφυείς, ευχάριστες εκπλήξεις (για περισσότερο αλλά και λιγότερο γνώστες της ιστορίας) ή ακόμη και διαφορετικές εκδοχές για το πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί η ιστορία, οδηγώντας μας όχι στην αμφισβήτηση του πραγματικού, αλλά στον υγιή προβληματισμό και τη διατήρηση του ενδιαφέροντος στην πλοκή του κειμένου.
         Έχοντας κατά νου τη φράση ‘την ιστορία τη συνθέτουν γεγονότα και ένα άρωμα εποχής’ θα ήταν συνετό να διατυπωθεί πως ‘το ιστορικό μυθιστόρημα το συνθέτουν α ρ μ ο ν ι κ ά γεγονότα, ένα άρωμα εποχής κι ένας εμπνευσμένος μύθος..’
Γιατί αν ένα έστω συστατικό από αυτά απουσιάζει, τότε θα γεννιούνται αμφιβολίες για το αν αυτό που κρατάμε στα χέρια μας, είναι εκείνο που πιστέψαμε όταν το επιλέξαμε ή κάτι εντελώς διαφορετικό.
Προσθέτοντας μία μονάχα λέξη στο γεμάτο αναζήτηση τίτλο της Laurence Cosse, ας συλλογιστούμε εκ νέου τα ανηφορικά τούτα μονοπάτια, που αποτελούν και τα θεμέλια των έργων του είδους, στρεφόμενοι με ευλάβεια και υπομονή προς αυτά.
Στο καλό –ιστορικό- μυθιστόρημα λοιπόν !

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Facebook Blogger Plugin: Bloggerized by AllBlogTools.com Enhanced by MyBloggerTricks.com

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.